Różne uzależnienia, wspólne cechy uzależnień

Na rynku wydawniczym pojawiła się książka pt: “Uzależnienia behawioralne”, autorstwa  profesor Lidii Cierpiałkowskiej i profesor Iwony Grzegorzewskiej. Omawiana pozycja ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN. Książka składa się 12 rozdziałów, podzielonych na dwie części. Całość liczy 465 stron. Książka ma charakter podręcznika akademickiego, skierowanego do studentów, naukowców oraz terapeutów uzależnień. 

W pierwszej części książki autorki omawiają różne modele profilaktyki i terapii uzależnień behawioralnych oraz ich przyczyn. Czytelnik znajdzie tutaj wiele wartościowych informacji na temat biologicznych mechanizmów uzależnień behawioralnych i koncepcji psychologicznych, warunkujących uzależnienia behawioralne. Druga część książki (rozdziały 6 – 12) dotyczy różnych typów uzależnień behawioralnych oraz możliwych form terapii. Jest to rodzaj encyklopedycznego przeglądu nałogowych czynności. 

Autorki podręcznika wielokrotnie odnoszą się kontrowersji wokół klasyfikacji uzależnień wg. DSM-5 (Amerykańskiego systemu klasyfikacji chorób psychicznych) oraz obowiązującego w Polsce systemu klasyfikacji chorób wg. systemu ICD-10. Niezależnie jednak od szczegółowych propozycji klasyfikacji uzależnień chemicznych i behawioralnych, w różnych systemach medycznych, lektura książki pozwala spojrzeć na uzależnienia w inny, szerszy sposób. 

Różne typu uzależnień można uznać jako chorobę relacji człowieka z samym sobą, innymi ludźmi oraz rzeczami, w tym z substancjami chemicznymi oraz jedzeniem. Przejawem zaburzeń relacji człowieka z samym sobą mogą być nałogowe czynności, związane z modyfikacją wizerunku własnego ciała. Są nimi: nałogowe uprawianie sportu (bigoreksja), szkodliwe opalanie się (tanoreksja), nałogowe poddawanie się operacjom plastycznym oraz nałogowe modyfikowanie ciała (tatuaże, piercing). Uzależnienia w których na plan pierwszy wysuwają się zaburzenia relacji człowieka z innymi ludźmi to uzależnienie od miłości, seksu i pornografii. 

Najbardziej złożoną grupą uzależnień są te związane z zaburzonym stosunkiem człowieka do rzeczy materialnych, w tym do substancji chemicznych i jedzenia. Uzależnienia chemiczne, hazard (ryzykowanie majątkiem), spożywanie wysokokalorycznych pokarmów, nałogowe robienie zakupów – wszystko to wskazuje właśnie na zaburzone myślenie człowieka na temat otaczających go rzeczy. Osoba uzależniona zaczyna wykorzystywać rzeczy materialne do wywołania u siebie zmiany nastroju oraz sposobu postrzegania rzeczywistości.

Uzależnienia związane z nałogowym wykonywaniem pracy (pracoholizm, uzależnienie od pracy) oraz korzystaniem z nowych technologii i światem wirtualnym mogą należeć do kategorii uzależnień związanych z zaburzeniem relacji o typie mieszanym. Na przykład uzależnienie od pracy może służyć ucieczce przed koniecznością wchodzenia w relacje z innymi ludźmi lub też do zdobywania pieniędzy, niezbędnych do zaspokojenia innego nałogu, związanego z przymusem  posiadania. Podobnie jest z uzależnieniem od nowych technologii. Na przykład internet może służyć zarówno do zaspokajania potrzeby dostępu do pornografii jak i do nałogowej pracy. 

Niezależnie jednak od przyjętej typologii uzależnień, wszystkie ich typy wiążą się z cierpieniem osoby dotkniętej uzależnieniem i jej otoczenia społecznego. Dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia i minimalizowanie szkód spowodowanych uzależnieniami.