Jak i czym leczyć alkoholizm – jak wygląda leczenie?

Alkoholizm powoduje poważne skutki zdrowotne i psychiczne, bezpośrednio wpływa na życie chorego oraz całej jego rodziny. Uzależnienie od substancji zawartych w alkoholu etylowym sprawia, że trudno samodzielnie pokonać nałóg i zacząć nowe życie w trzeźwości. Głód alkoholowy powoduje, że uzależniony szybko traci motywację do życia w trzeźwości, a nieprzyjemne objawy zespołu abstynencyjnego dodatkowo zniechęcają go do abstynencji. Warto więc skorzystać z fachowej pomocy i podjąć terapię. Jak leczyć alkoholizm?

Jak wygląda leczenie alkoholizmu?

Alkoholizm jest chorobą postępującą, która wynika z fizycznego i psychicznego uzależnienia od alkoholu. Aby wyjść z nałogu, należy uświadomić sobie wagę swojego problemu i zwrócić się o fachową pomoc. Wykonanie tego pierwszego kroku jest bardzo ważne, ponieważ alkoholicy mają tendencję do zaprzeczenia, nie traktują swojego nałogu jako choroby i uważają, że w każdej chwili mogą po prostu odstawić alkohol. Dopiero samodzielne próby trzeźwości, którym towarzyszą objawy tzw. zespołu abstynencyjnego, często uświadamiają im, że siłą woli nie są w stanie pokonać nałogu. Jak wygląda leczenie alkoholizmu?

Pomocy warto poszukać w poradni leczenia uzależnień. Rozmowa ze specjalistą pomoże ocenić nasilenie choroby i dobrać dalsze kroki kuracji. Znaczenie ma poznanie podłoża problemu i fazy zaawansowania uzależnienia, rozpoznanie typu osobowości Pacjenta oraz ogólnego stanu jego zdrowia i psychiki (alkoholizmowi często mogą towarzyszyć depresje, nerwice lub inne schorzenia o podłożu psychicznym). Gdy naszym problemem jest alkoholizm terapia zwykle wymaga wielu miesięcy pracy nad swoimi nawykami i prób utrwalenia ich zmiany.

Leczenie z alkoholizmu może przybrać formę:

• terapii ambulatoryjnej w poradni leczenia uzależnień,
• terapii na dziennym oddziale odwykowym (szpitalnym lub w ośrodku leczenia uzależnień alkoholowych),
• terapii w całodobowym ośrodku.

Leczenie w ośrodku zamkniętym jest zwykle najbardziej skuteczne, ze względu na swoją intensywność i skupienie się przez czas trwania turnusu odwykowego wyłącznie na walce z uzależnieniem. Ośrodki odwykowe najczęściej rozpoczynają terapię od detoksu. Polega on na odtruciu organizmu z toksycznych związków, powstałych w wyniku metabolizmu dużych dawek alkoholu. Podczas detoksu na bieżąco wykonywane są badania krwi Pacjenta. Lekarze mogą zalecić uzupełnienie składników, które zostały wypłukane z organizmu podczas długotrwałego picia (elektrolitów, witaminy B1, magnezu, potasu i innych związków mineralnych). Detoksykacja pozwala bezpiecznie przerwać ciąg alkoholowy i przetrwać najcięższe objawy zespołu abstynencyjnego. Często lekarze wspierają wtedy Pacjentów, podając im środki uspokajające, nasenne czy przeciwbólowe.

Następny krok stanowi terapia podstawowa. Konkretne plany terapeutyczne często układane są indywidualnie dla poszczególnych Pacjentów. Zarówno podczas leczenia w poradniach, jak i na oddziałach dziennych oraz w zamkniętych ośrodkach terapii uzależnień opierają się one na podobnych założeniach. Jak wygląda leczenie alkoholizmu na tym etapie?

Podstawą jest poznanie mechanizmów rządzących uzależnieniem. Podczas zajęć z terapeutami i konsultacji psychologicznych chorzy starają się dotrzeć do podłoża swoich problemów, uczą się rozpoznawać i nazywać uczucia wywołujące chęć picia. W ten sposób alkoholik uświadamia sobie, co w swojej świadomości chce stłumić, sięgając po używkę. Zajęcia mają postać konsultacji indywidualnych i terapii grupowej. Rozmowy z terapeutą i innymi uzależnionymi uzupełnia się o warsztaty. Warsztaty mogą obejmować ćwiczenia, pisanie i omawianie prac na wcześniej ustalone tematy, wypełnianie testów czy oglądanie filmów edukacyjnych.

Psychoterapia ma na celu ukazywanie negatywnych skutków picia oraz naukę umiejętności i zachowań potrzebnych do walki z głodem alkoholowym. Pacjenci poznają sprawdzone sposoby na zapobieganie nawrotom picia, ćwiczą techniki asertywności. Uczą się organizować czas wolny w taki sposób, aby nowe, ciekawe zajęcia odwracały ich myśli od picia i wypełniały pustkę, która często towarzyszy odstawieniu alkoholu. Ważna jest również nauka korzystania ze wsparcia w trudnych chwilach. Terapia grupowa wspiera umiejętności społeczne, uczy zwracania się o pomoc i budowania zdrowych relacji z bliskimi.

Terapia podstawowa zmienia schematy myślenia i zachowań, pozwala znaleźć sposoby na szybkie rozpoznawanie strachu, lęku, stresu, zdenerwowania i innych negatywnych uczuć. Leczenie z alkoholizmu w ośrodku pomaga nauczyć się technik potrzebnych do późniejszej walki z głodem alkoholowym i pojawiającymi się pokusami (np. proponowaniem alkoholu na spotkaniach towarzyskich). Uzależnieni pracują także nad radzeniem sobie z życiowymi problemami, bez potrzeby sztucznego sterowania świadomością za pomocą alkoholu.

Czym leczyć alkoholizm? Farmakoterapia

Wiele osób bezskutecznie walczących z nałogiem, zadaje sobie pytanie, czym leczyć alkoholizm? Podobne rozterki bardzo często mają najbliżsi alkoholika, którzy na co dzień borykają się z bardzo trudnymi skutkami nałogu w rodzinie. Niestety nie ma skutecznego leku, który pozwoliłby wyleczyć uzależnienie od alkoholu. Proces leczenia łączy zwykle terapię behawioralno-poznawczą z psychoedukacją i treningami (np. asertywności oraz relaksacyjnymi).

Psychoterapię można jednak uzupełniać o środki farmakologiczne. Leki wspomagają detoksykację organizmu, proces odstawiania używki oraz pomagają walczyć z głodem alkoholowym. Leczenie alkoholizmu zwykle uzupełnia się o farmakoterapię, gdy oddziaływania terapeutyczne nie przynoszą zadowalającego efektu. Leki często włączane są również, aby zwiększyć skuteczność terapii oraz w sytuacjach, gdy zły stan zdrowia Pacjenta wymaga szybkiego odstawienia alkoholu.

Czym leczyć alkoholizm? Terapia farmakologiczna zawsze jest dobierana przez specjalistę (najlepiej, gdy lekarz psychiatra skonsultuje się z terapeutą) i bierze pod uwagę kondycję i zdrowie alkoholika, historię jego picia oraz dotychczasowe leczenie. Ważne są także choroby towarzyszące i przyjmowane na nie leki oraz tryb życia.

Na polski rynek zostały dopuszczone następujące leki wspomagające leczenie alkoholizmu:

• Disulfiram (dawniej znany jako esperal)

Lek awersyjny, który hamuje dehydrogenazę aldehydu octowego. Gdy zostanie zmieszany z alkoholem, wywołuje silne objawy zatrucia organizmu, które trwają nawet do 10 godzin. Pojawiają się wtedy: wymioty, bóle i zawroty głowy, uderzenia gorąca, poty, zaczerwienienie spojówek, przyspieszenie rytmu serca oraz silne uczucie niepokoju. Disulfiram ma na celu wywołanie lęku przed piciem. Często jest podawany w postaci tzw. wszywki, aby zawarte w nim substancje powoli przedostawały się do krwi (dzięki temu chory nie musi pamiętać o regularnym przyjmowaniu tabletek). Leczenie z wykorzystaniem Disulfiramu jest obecnie stosowane wyłącznie w ostateczności, ponieważ środek ten (w skrajnych przypadkach) może doprowadzić do silnej reakcji toksykologicznej (w razie braku natychmiastowej pomocy lekarskiej, grozi to nawet zgonem).

• Akamprozat

Akamprozat to bezpieczny lek, który pomaga zmniejszyć ilości wypijanego alkoholu oraz utrzymać abstynencję. Jest on bezpieczny dla zdrowia, ponieważ nie wchodzi w reakcje z innymi lekami. Często zalecany jest dla osób, które przeszły już terapię podstawową, ale mają problem z napadami głodu alkoholowego.

• Naltrekson

Naltrekson blokuje przekazywanie endorfin do połączeń receptorów nerwowych. Dzięki temu alkohol nie działa na układ nagrody i przestaje być odczuwany przez organizm jako przyjemność. Lek ten zmniejsza intensywność picia i doskonale wspiera walkę z głodem alkoholowym.

• Nalmefen

Nalmefen stanowi wsparcie farmakologicznego w okresach, gdy chory wie, że będzie szczególnie narażony na pokusy (np. przed rodzinną imprezą lub innym spotkaniem, któremu towarzyszy alkohol). Najlepiej przyjąć go 1-2 godziny wcześniej, ale sprawdzi się również, gdy już sięgniemy po pierwszy kieliszek. Nalmefen zmniejsza odczuwanie przyjemności z picia (dzięki oddziaływaniu na układ opioidowy). Pomaga on więc ograniczyć ilość wypitego alkoholu do minimum.

Co po terapii?

Leczenie podstawowe w poradni leczenia uzależnień, na oddziale dziennym lub w postaci stacjonarnego pobytu w ośrodku całodobowym zawsze należy połączyć z terapią utrwalającą. Powinna ona trwać od około 1,5 do 2 lat. Jej celem jest pogłębianie i utrwalanie poznanych technik oraz nauks życia w trzeźwości (radzenie sobie z głodem alkoholowym, budowanie od nowa relacji rodzinnych i społecznych). Po wyjściu z odwyku warto ustalić częstsze sesje w poradni leczenia uzależnień. Z biegiem czasu takie zajęcia mogą już odbywać się rzadziej – np. raz w miesiącu. Mogą one obejmować konsultacje z psychoterapeutą i psychologiem, tematyczne warsztaty oraz spotkania w grupach wsparcia.

Zakończenie terapii uzupełniającej nie oznacza całkowitego wyzdrowienia. Niestety przy alkoholizmie terapia pomaga przerwać ciągi picia i nauczyć się zdrowych nawyków pozwalających walczyć z uzależnieniem, ale nie zapewnia pełnego wyleczenia choroby. Choroba alkoholowa jest nieuleczalna, a alkoholikiem pozostaje się do końca życia.

Bardzo ważne jest, aby:

• odmawiać alkoholu,
• informować osoby z najbliższego otoczenia o swoim problemie,
• nie kupować alkoholu i zrezygnować z jego obecności w domu,
• nie spotykać się z osobami, z którymi wcześniej piliśmy,
• unikać osób nietrzeźwych,
• otaczać się osobami wspierającymi nas w walce z nałogiem,
• brać udział w spotkaniach grup wsparcia w abstynencji (np. mitingach AA).